Humaan papillomavirus (HPV) is één van de meest frequente seksueel overdraagbare infecties, die vaak in de eerste jaren na het eerste seksuele contact wordt opgelopen. Als je nog nooit van het humaan papillomavirus hebt gehoord, ben je niet de enige. Het komt veel voor, maar de meeste mensen weten er niets of nauwelijks iets van.
Er bestaan meer dan 100 typen van het humaan papillomavirus. 'Papilloma' is een ander woord voor 'wrat'. De meeste daarvan zijn betrekkelijk onschuldig, zoals de typen die wratten op handen en voeten veroorzaken. De wratten ontstaan bij een klein deel van mensen die in aanraking komen met laag-risico cutane humane papillomavirussen-typen. Maar humane papillomavirussen worden ook door mensen zonder wratten verspreid...
Het humaan papillomavirus is zeer besmettelijk, en er bestaat nog geen remedie voor. Vrouwen kunnen een screeningtest ondergaan, en een uitstrijkje, doch voor mannen is er nog geen test voorhanden. Ondanks het feit dat het zeer veel voorkomt, veroorzaakt het vaak geen klachten en de symptomen zijn in de meeste gevallen niet zichtbaar.
Zowel vrouwen als mannen kunnen er door worden geïnfecteerd. Zwangere vrouwen kunnen het aan hun nog niet geboren baby doorgeven. Deze infecties komen in alle slijmvliezen voor: die van de mond en keel, die van de anus én in die van de genitalia. Meer dan 80% van de seksueel actieve mensen zullen ooit tijdens hun leven in contact komen met het virus. Naar het schijnt zijn in België 50% van de jonge vrouwen drager te zijn van deze kiem, die meestal seksueel overgedragen wordt. Twee tot drie procent van hen krijgt uiteindelijk baarmoederhalskanker.
Iedereen die seksueel contact heeft gehad, waaronder huid op huid contact in de schaamstreek met iemand die genitale humaan papillomavirus typen bij zich draagt, kan geïnfecteerd raken. Eenmalig contact kan voldoende zijn om geïnfecteerd te raken. Condooms zijn dus tegen dit virustype in de meeste gevallen weinig effectief, omdat ze niet alle delen van de blote huid bedekken. Men kan er zelfs mee in contact komen via het gebruik van handdoeken.
Hoewel het humaan papillomavirus veel voorkomt, wordt het gelukkig in 80% van de gevallen door het lichaam zelf opgeruimd, vooral bij mannen. Soms blijft het virus echter in het slijmvlies aanwezig en kan het op de korte, middellange of lange termijn symptomen veroorzaken.
Ongeveer 40 humaan papillomavirus-typen veroorzaken aandoeningen in het genitale gebied, zoals baarmoederhals, vagina en schaamlippen. Hiervan zijn vier typen verantwoordelijk voor de meest voorkomende aandoeningen, namelijk: de papillomavirus-typen 6 - 11 - 16 en 18. Ze kunnen afwijkingen in de baarmoederhals veroorzaken, maar ook andere afwijkingen in het genitale gebied zoals vergevorderde voorstadia van schaamlip- en vaginakanker, of genitale wratten.
Wel dient er een onderscheid gemaakt te worden tussen 'Hoog risico' - en ''Laag risico'-typen:
- 'Hoog risico op kanker'-typen, zoals de humane papillomavirus-typen 16 en 18, kunnen baarmoederhalskanker veroorzaken, of afwijkende cellen in de wand van de baarmoederhals doen ontstaan, die soms kunnen uitgroeien tot kanker.
- 'Laag risico op kanker'-typen, zoals de humane papillomavirus-typen 6 en 11, kunnen genitale wratten en goedaardige, afwijkende, maar niet met kanker samenhangende, veranderingen in de baarmoederhals veroorzaken.
HPV-infectie is een van de meest frequente seksueel overdraagbare infecties, die vaak in de eerste jaren na het eerste seksuele contact wordt opgelopen. Vaccinatie dient daarom bij voorkeur te gebeuren vóór de leeftijd van het eerste seksuele contact. De epidemiologische associatie tussen HPV-infectie en baarmoederhalskanker, en de intra-epitheliale lesies die er aan voorafgaan - en, tussen HPV-infectie en anogenitale tumoren en genitale wratten (condylomata accuminata - zie foto's), is ondertussen voldoende aangetoond. Op de derde foto zie je zeer duidelijk de bloemkoolachtige uitstulping. Maar vele genitale wratten zijn zo klein, dat je ze met het blote oog helemaal niet kunt zien. Het is dan ook de hoofdreden waarom sommige mensen denken dat ze er vrij van zijn.
Noteer vooral de vaststelling dat het papillomavirus via huidcontact wordt overgedragen en dat de incubatietijd twee jaar bedraagt. Bovendien gaat het hier over een virus, en dus niet over een bacterie.
In België kan ongeveer 70% van de baarmoederhalskankers in verband worden gebracht met de HPV-types 16 en 18. Anogenitale wratten bij mannen en vrouwen kunnen in 90% van de gevallen toegeschreven worden aan de HPV-types 6 en 11. Op dit ogenblik is Gardasil ®, van de firma Sanofi Pasteur MSD, het enige preventieve HPV-vaccin dat in België geregistreerd en beschikbaar is. De prijs ervan schommelt rond de 375 euro voor 3 injecties waarvan de toediening verspreid wordt over een periode van 6 maanden. Bij gebrek aan gegevens over de klinische effectiviteit van Gardasil ® bij mannen van gelijk welke leeftijd, doet de HGR op dit ogenblik geen uitspraak. Met andere woorden: voor jongens en mannen bestaat er nog geen preventief middel. Maar nogmaals: Gardasil ® biedt geen enkele garantie en het werkt niet voor alle HP-virustypen.
Een ander preventief middel draagt de naam 'Cervarix', geproduceerd door GlaxoSmithKline, maar het is ondertussen nog niet goedgekeurd. Eenmaal op de markt, kan het als een aanvullend beschouwd worden, omdat het vooral mikt op HPV-types 16 en 18.
Op basis van de beschikbare wetenschappelijke gegevens doet de Hoge Gezondheidsraad de volgende aanbevelingen:
- De Hoge Gezondheidsraad, verder afgekort met HGR, beveelt de algemene profylactische vaccinatie van één cohorte van meisjes van hetzelfde jaar - tussen de leeftijd van 10 tot en met 13 jaar '- aan volgens de randvoorwaarden die momenteel ook gelden voor de hepatitis B vaccinatie van pre-adolescenten.
Toegepast op HPV vaccinatie zijn deze randvoorwaarden:
- De schoolgezondheidszorg geeft informatie over en doet een aanbod tot HPV vaccinatie.
- Aan de ouders en de jongere wordt de keuze gelaten om de vaccinatie te laten uitvoeren door de schoolarts of door de arts-vaccinator naar keuze.
- Het volledige vaccinatieschema wordt bij voorkeur binnen éénzelfde schooljaar uitgevoerd. De vaccinatie moet bovendien kaderen in gezondheidsbevorderende initiatieven met betrekking tot seksualiteit en veilig seksueel gedrag;
- Een bijkomende algemene profylactische (inhaal)vaccinatie van volgende jaarcohortes tot en met de leeftijd van 15 jaar kan potentieel het populatie effect van HPV vaccinatie vergroten en versnellen, en kan overwogen worden na een gezondheidseconomische onderzoek dat momenteel wordt uitgevoerd.
- De vaccinatie van vrouwelijke adolescenten en jonge vrouwen van 14 tot en met 26 jaar die nog geen seksueel contact gehad hebben, en die nog niet gevaccineerd werden in het kader van de bovenvermelde algemene profylactische vaccinatie kan door de behandelende arts worden aangeboden en moet bij voorkeur gekaderd worden in een consult waarin contraceptie en veilig seksueel gedrag ter sprake komen.
- De noodzaak om vrouwelijke adolescenten en jonge vrouwen van 14 tot en met 26 jaar die reeds seksuele betrekkingen gehad hebben, en nog niet eerder gevaccineerd werden, moet op individuele basis beoordeeld worden door behandelende arts.
- De HGR beveelt dringend aan om de baarmoederhalsscreening op een systematische wijze te organiseren. Bij de introductie van HPV-vaccinatie moet de baarmoederhalsscreening van de niet gevaccineerde vrouwen, maar ook van de gevaccineerde vrouwen verder worden geïmplementeerd.
Keelkanker
Onlangs verscheen er in het 'New England Journal of Medicine' dat wetenschappers voor zekerheid hadden vastgesteld dat keelkanker door het humane papillomavirus kan worden veroorzaakt. Dit was bij verschillende patiënten geconstateerd die aan orale seks hadden gedaan; vooral zij, die over de jaren verschillende partners hadden gehad. 'Het hoofdprobleem is, dat de ziekte zich niet via het bloed verspreid,' zei de oncologiste Maura L. Gillison van de Johns Hopkins University uit Baltimore, 'anders zouden we het sneller detecteren.'
HPV-infecties, die meestal geen onmiddellijke symptomen vertonen, produceren lokale ontstekingen in de streek van de genitaliën. Maar bij orale seks komen zowel de keel als de amandelen in gevaar die soortgelijke ontstekingen ontwikkelen, met kanker als een mogelijk gevolg. Bij onderzoek van 100 mensen die aan keelkanker leden constateerde Gillison bij 72% onder hen dat ze de HVP-16 DNA huisvestten in de cellen van het keelgebied.
Zowel Gillison als tandarts Stina Syrjänen van de Finse University of Turku raden aan jonge meisjes het product Gardasil aan.
Tot besluit:
Jonge meisjes kunnen gedeeltelijk preventief behandeld worden. Wat volwassen aangaat, is voorkomen beter dan genezen. Vooral in dit geval, omdat er nog geen geneesmiddel voor bestaat. Daarom raden artsen aan om seksueel verkeer met verschillende partners te vermijden. Alhoewel ...
Mannen, die prostituees bezoeken, moeten weten dat condooms maar een beetje helpen. Sterker nog: wat het HPV betreft, zijn condooms in wezen waardeloos. Condooms beschermen misschien de vagina van de vrouw en kunnen er voor zorgen dat de baarmoeder niet wordt geïnfecteerd. Nogmaals: via gewoon huidcontact kan men besmet geraken. De (voor het oog onzichtbare) symptomen van het humane papillomavirus werden reeds op verschillende plaatsen van het lichaam vastgesteld, vooral in de liesstreek en op delen van het achterwerk.
Nota: Afbeeldingen en talrijke artikelen uit 2007 werden in december 2017 verwijderd, omdat ze verouderd waren en teveel ruimte in beslag namen...